Czym jest fundacja i kiedy warto ją założyć
Fundacja to organizacja non-profit powołana do realizacji celów społecznie lub gospodarczo użytecznych. W przeciwieństwie do stowarzyszenia, fundacja opiera się na majątku (funduszu założycielskim), a nie na członkostwie. Warto rozważyć jej założenie, gdy:
- Chcesz realizować konkretny cel społeczny, kulturalny, edukacyjny czy charytatywny
- Dysponujesz środkami na fundusz założycielski (minimum 1000 zł)
- Planujesz długofalowe działanie, a nie jednorazową akcję
- Potrzebujesz osobowości prawnej do pozyskiwania grantów i darowizn
Fundacja musi realizować cele zgodne z interesem publicznym. Nie możesz założyć fundacji wyłącznie dla własnych korzyści czy wspierania wąskiej grupy osób.
Przygotowania przed założeniem fundacji
Zanim przejdziesz do formalności, wykonaj kilka kluczowych kroków:
1. Określ precyzyjnie misję i cele fundacji – zastanów się, jaki konkretny problem społeczny chcesz rozwiązać i jakie działania podejmiesz
2. Opracuj realistyczny plan działania i finansowania – zidentyfikuj potencjalne źródła przychodów i oszacuj koszty
3. Wybierz unikalną i zapadającą w pamięć nazwę fundacji – powinna jasno komunikować Twoją misję
4. Zdecyduj, czy fundacja będzie prowadzić działalność gospodarczą – to da Ci dodatkowe możliwości finansowania, ale wiąże się z większymi wymogami
5. Skompletuj zespół – znajdź kompetentne i zaangażowane osoby do zarządu i ewentualnie rady fundacji
Jeśli planujesz prowadzenie działalności gospodarczej, fundusz założycielski musi wynosić minimum 1000 zł, z czego co najmniej 1000 zł należy przeznaczyć na działalność gospodarczą. Przemyśl dokładnie, jakie usługi lub produkty mogłaby oferować Twoja fundacja w ramach takiej działalności.
Sporządzenie statutu fundacji
Statut to najważniejszy dokument fundacji, określający jej zasady funkcjonowania. Dobrze przemyślany statut zapewni stabilne podstawy działania Twojej organizacji na lata. Musi zawierać:
– Nazwę, siedzibę i majątek fundacji
– Cele, zasady, formy i zakres działalności
– Skład, organizację i kompetencje zarządu
– Sposób powoływania i odwoływania członków zarządu
– Zasady dokonywania zmian w statucie
– Postanowienia dotyczące likwidacji fundacji i przeznaczenia jej majątku
Dobrze przygotowany statut to podstawa sprawnego funkcjonowania fundacji. Warto skonsultować jego treść z prawnikiem specjalizującym się w organizacjach pozarządowych, aby uniknąć problemów w przyszłości.
Choć wzory statutów są dostępne w internecie, pamiętaj, że każda fundacja ma unikalne cele i sposób działania. Dostosuj statut do specyfiki Twojej organizacji, uwzględniając plany rozwoju na przyszłość.
Sporządzenie aktu fundacyjnego
Kolejnym krokiem jest sporządzenie aktu fundacyjnego w formie aktu notarialnego. Przed wizytą u notariusza przygotuj:
– Dowód osobisty fundatora/fundatorów
– Starannie opracowany projekt statutu fundacji
– Potwierdzenie wpłaty funduszu założycielskiego na tymczasowe konto
Akt notarialny powinien zawierać:
– Oświadczenie woli o ustanowieniu fundacji
– Precyzyjne określenie celu fundacji
– Wskazanie wysokości funduszu założycielskiego
– Szczegółowe określenie składników majątkowych przeznaczonych na realizację celów
– Wskazanie statutu jako dokumentu regulującego działalność fundacji
Koszt sporządzenia aktu notarialnego wynosi około 300-1000 zł, w zależności od jego złożoności i stawek wybranego notariusza. Warto wcześniej skontaktować się z kilkoma kancelariami notarialnymi i porównać ich oferty.
Rejestracja fundacji w KRS
Po sporządzeniu aktu notarialnego kolejnym etapem jest rejestracja fundacji w Krajowym Rejestrze Sądowym. Proces ten wymaga staranności i uwagi:
1. Wypełnij formularz KRS-W20 (wniosek o rejestrację) – zwróć szczególną uwagę na poprawność wszystkich danych
2. Przygotuj wymagane załączniki:
– KRS-WK (informacje o organach podmiotu)
– KRS-WM (przedmiot działalności – wymagany tylko jeśli fundacja będzie prowadzić działalność gospodarczą)
– Statut fundacji (podpisany przez fundatora)
– Akt notarialny o ustanowieniu fundacji
– Dokument potwierdzający uprawnienie do korzystania z lokalu siedziby (np. umowa najmu, zgoda właściciela)
– Dowód opłaty sądowej (250 zł, a jeśli fundacja będzie prowadzić działalność gospodarczą – 600 zł)
3. Złóż komplet dokumentów w wydziale gospodarczym KRS właściwego sądu rejonowego dla siedziby fundacji
Proces rejestracji w KRS trwa zwykle od 2 tygodni do 2 miesięcy. Możesz śledzić status swojego wniosku online na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości. Bądź przygotowany na ewentualne wezwania do uzupełnienia dokumentacji.
Kolejne kroki po rejestracji fundacji
Po uzyskaniu wpisu do KRS Twoja fundacja oficjalnie zyskuje osobowość prawną. Teraz musisz podjąć następujące działania:
1. Uzyskać numer REGON – złóż wniosek RG-1 w urzędzie statystycznym (możliwe jest złożenie wniosku online)
2. Otworzyć oficjalne konto bankowe dla fundacji – porównaj oferty różnych banków pod kątem opłat i funkcjonalności
3. Uzyskać NIP – złóż zgłoszenie NIP-8 w urzędzie skarbowym właściwym dla siedziby fundacji
4. Zgłosić fundację jako płatnika składek do ZUS (jeśli planujesz zatrudniać pracowników lub współpracować na podstawie umów cywilnoprawnych)
5. Zawiadomić właściwego ministra (nadzorującego obszar działania fundacji) o powstaniu fundacji, przesyłając statut i odpis z KRS
Koszty i czas założenia fundacji
Całkowity koszt założenia fundacji to minimum:
– 1000 zł – fundusz założycielski
– 300-1000 zł – akt notarialny
– 250 zł – opłata sądowa (600 zł przy działalności gospodarczej)
– 100-200 zł – dodatkowe opłaty (wypisy, kopie, poświadczenia)
Cały proces od przygotowania dokumentów do uzyskania wpisu w KRS trwa zazwyczaj 2-3 miesiące. Warto zaplanować ten czas i przygotować się na ewentualne opóźnienia, szczególnie jeśli sąd będzie miał uwagi do złożonych dokumentów.
Prowadzenie i finansowanie fundacji
Fundacja może pozyskiwać środki na działalność z różnych źródeł:
- Darowizny od osób fizycznych i firm – buduj relacje z potencjalnymi darczyńcami
- Dotacje i granty publiczne – śledź konkursy ogłaszane przez instytucje rządowe i samorządowe
- 1% podatku (po uzyskaniu statusu Organizacji Pożytku Publicznego)
- Zbiórki publiczne – zarówno tradycyjne, jak i crowdfunding online
- Działalność gospodarcza – może stanowić stabilne źródło finansowania celów statutowych
- Przychody z majątku fundacji (np. wynajmu nieruchomości, inwestycji kapitałowych)
Pamiętaj o obowiązkach sprawozdawczych:
– Roczne sprawozdanie finansowe składane do urzędu skarbowego
– Sprawozdanie merytoryczne z działalności przesyłane do właściwego ministra
– Szczegółowe sprawozdania z wykorzystania otrzymanych dotacji
– Sprawozdanie do Narodowego Instytutu Wolności (obowiązkowe dla fundacji posiadających status OPP)
Fundacja jest zwolniona z podatku dochodowego od osób prawnych, jeśli przeznacza dochód na cele statutowe. Profesjonalna księgowość jest kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania fundacji – warto współpracować z księgowym specjalizującym się w organizacjach pozarządowych.
Założenie fundacji to dopiero początek drogi. Sukces Twojej organizacji będzie zależał od konsekwentnej realizacji misji, umiejętnego pozyskiwania funduszy i budowania zaufania społecznego. Pamiętaj, że fundacja to zobowiązanie długoterminowe, wymagające zaangażowania, pasji i profesjonalnego zarządzania. Jednak satysfakcja z realnej pomocy i pozytywnych zmian, które wprowadzisz, będzie najlepszą nagrodą za Twój wysiłek.