Otrzymanie spadku to dopiero początek formalności, które musisz załatwić jako spadkobierca. Jedną z najważniejszych spraw jest aktualizacja wpisu w księdze wieczystej nieruchomości, która weszła w skład masy spadkowej. Bez tego formalnie nie będziesz mógł w pełni dysponować odziedziczoną nieruchomością – sprzedać jej, darować czy ustanowić na niej hipoteki. Jako przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą, musisz zadbać o to, by Twój majątek firmowy i prywatny był właściwie uregulowany. W tym artykule przeprowadzę Cię krok po kroku przez cały proces zmiany wpisu w księdze wieczystej po otrzymaniu spadku.
Dokumenty potwierdzające nabycie spadku
Zanim przystąpisz do zmiany wpisu w księdze wieczystej, musisz posiadać dokument potwierdzający Twoje prawo do spadku. W polskim systemie prawnym funkcjonują trzy rodzaje takich dokumentów:
Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku
Jest to dokument wydawany przez sąd rejonowy właściwy dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Aby go uzyskać, należy złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. Postępowanie sądowe może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy, zależnie od obciążenia sądu. Pamiętaj, że postanowienie staje się prawomocne dopiero po upływie terminu do złożenia apelacji (zazwyczaj 21 dni od ogłoszenia lub doręczenia postanowienia).
Ciekawostka: Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku można złożyć w dowolnym czasie po śmierci spadkodawcy – przepisy nie przewidują terminu, po upływie którego takie postępowanie nie mogłoby być wszczęte.
Akt poświadczenia dziedziczenia
Jest to dokument sporządzany przez notariusza, który ma taką samą moc prawną jak prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku. Zaletą tej drogi jest szybkość – akt możesz uzyskać nawet podczas jednej wizyty u notariusza, jeśli wszyscy spadkobiercy stawią się jednocześnie i nie ma między nimi sporu co do dziedziczenia.
Europejskie poświadczenie spadkowe
Ten dokument jest przydatny, gdy w sprawie spadkowej występuje element transgraniczny, np. spadkodawca mieszkał za granicą lub majątek znajduje się w innym kraju UE. Europejskie poświadczenie spadkowe wydaje sąd lub notariusz, w zależności od kraju.
Przygotowanie do zmiany wpisu w księdze wieczystej
Gdy masz już dokument potwierdzający nabycie spadku, możesz przystąpić do gromadzenia pozostałych dokumentów potrzebnych do zmiany wpisu w księdze wieczystej.
Niezbędne dokumenty
Do wniosku o zmianę wpisu w księdze wieczystej będziesz potrzebować:
- Oryginał prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku lub wypis aktu poświadczenia dziedziczenia (albo europejskiego poświadczenia spadkowego)
- Aktualny odpis z księgi wieczystej (możesz go uzyskać online za darmo na stronie Elektronicznych Ksiąg Wieczystych)
- Odpis aktu zgonu spadkodawcy
- W przypadku, gdy po nabyciu spadku przeprowadzono dział spadku – dokument potwierdzający ten fakt (np. umowa o dział spadku w formie aktu notarialnego lub prawomocne postanowienie sądu)
- Wypełniony formularz wniosku o zmianę wpisu w księdze wieczystej (KW-WPIS)
Opłaty sądowe
Za zmianę wpisu w księdze wieczystej po nabyciu spadku zapłacisz opłatę stałą w wysokości 200 zł. Jeśli wniosek dotyczy więcej niż jednej księgi wieczystej, za każdą kolejną księgę musisz uiścić dodatkową opłatę. Opłatę można wnieść:
- Przelewem na rachunek bankowy właściwego sądu
- W kasie sądu (jeśli jest dostępna)
- Za pomocą znaczków opłaty sądowej (można je kupić w kasie sądu)
Pamiętaj, że dowód uiszczenia opłaty należy dołączyć do wniosku. Jako przedsiębiorca możesz zaliczyć tę opłatę do kosztów uzyskania przychodu, jeśli nieruchomość będzie wykorzystywana w działalności gospodarczej.
Złożenie wniosku o zmianę wpisu w księdze wieczystej
Gdy masz już wszystkie niezbędne dokumenty i uiściłeś opłatę, możesz przystąpić do złożenia wniosku o zmianę wpisu w księdze wieczystej.
Gdzie złożyć wniosek
Wniosek należy złożyć do wydziału ksiąg wieczystych sądu rejonowego właściwego dla miejsca położenia nieruchomości. Możesz to zrobić:
- Osobiście w biurze podawczym sądu
- Listownie (listem poleconym)
- Elektronicznie przez system teleinformatyczny obsługujący postępowanie sądowe (wymaga posiadania kwalifikowanego podpisu elektronicznego lub profilu zaufanego)
Jak wypełnić formularz KW-WPIS
Formularz KW-WPIS jest standardowym formularzem używanym do składania wniosków o zmianę wpisu w księdze wieczystej. Jest dostępny w sądach oraz na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości. Wypełniając go, zwróć szczególną uwagę na:
- Dział I formularza – wpisz dane dotyczące księgi wieczystej (numer) oraz określ, czego dotyczy wniosek (w tym przypadku będzie to zmiana właściciela w dziale II księgi wieczystej)
- Dział II – podaj dane wnioskodawcy (Twoje dane) oraz uczestników postępowania (inni spadkobiercy, jeśli występują)
- Dział III – określ żądanie wniosku (np. „Wnoszę o wykreślenie dotychczasowego właściciela [imię i nazwisko zmarłego] i wpisanie jako właściciela/współwłaściciela [Twoje imię i nazwisko] na podstawie [dokument potwierdzający nabycie spadku]”)
Do formularza należy dołączyć wszystkie zebrane wcześniej dokumenty. Jeśli składasz wniosek osobiście, zabierz ze sobą oryginały dokumentów oraz ich kopie – oryginały zostaną zwrócone po weryfikacji, a kopie pozostaną w aktach.
Praktyczna porada: Przed złożeniem wniosku zrób sobie kopie wszystkich dokumentów. W razie zagubienia wniosku przez sąd (co zdarza się rzadko, ale jednak) będziesz mieć komplet dokumentów do ponownego złożenia.
Po złożeniu wniosku
Po złożeniu wniosku rozpoczyna się postępowanie sądowe, które kończy się wydaniem postanowienia o wpisie lub odmowie wpisu.
Czas oczekiwania na wpis
Czas oczekiwania na dokonanie wpisu w księdze wieczystej jest różny w zależności od obciążenia danego sądu. Zwykle trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy. W tym czasie sąd bada, czy wniosek jest kompletny i czy spełnia wymogi formalne.
Jeśli wniosek zawiera braki, sąd wezwie Cię do ich uzupełnienia w wyznaczonym terminie. Dlatego ważne jest, aby na bieżąco sprawdzać korespondencję i szybko reagować na wezwania sądu.
Możliwość odwołania
Jeśli sąd wyda postanowienie o odmowie dokonania wpisu, masz prawo złożyć skargę na orzeczenie referendarza sądowego lub apelację od postanowienia sędziego w terminie 7 dni od doręczenia postanowienia. Skargę lub apelację składa się do tego samego sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie.
Szczególne przypadki
W praktyce mogą wystąpić sytuacje, które komplikują proces zmiany wpisu w księdze wieczystej po nabyciu spadku.
Brak księgi wieczystej
Jeśli dla nieruchomości nie została założona księga wieczysta, musisz najpierw złożyć wniosek o jej założenie. W tym celu potrzebujesz:
- Dokumentu potwierdzającego prawo własności spadkodawcy (np. akt notarialny, postanowienie sądu)
- Dokumentu potwierdzającego nabycie spadku
- Wypisu z rejestru gruntów wraz z wyrysem z mapy ewidencyjnej
Dopiero po założeniu księgi wieczystej będziesz mógł zostać wpisany jako właściciel.
Dział spadku a wpis do księgi wieczystej
Jeśli jest kilku spadkobierców, a nieruchomość ma przypaść tylko jednemu z nich, konieczne jest przeprowadzenie działu spadku przed zmianą wpisu w księdze wieczystej. Dział spadku może nastąpić:
- W drodze umowy między spadkobiercami (w formie aktu notarialnego)
- Na mocy postanowienia sądu (w postępowaniu o dział spadku)
Dokument potwierdzający dział spadku należy dołączyć do wniosku o zmianę wpisu w księdze wieczystej.
Jako przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą pamiętaj, że odziedziczona nieruchomość staje się Twoim majątkiem osobistym, chyba że zdecydujesz o włączeniu jej do majątku firmowego. Ma to istotne znaczenie podatkowe i księgowe, dlatego warto skonsultować się z księgowym lub doradcą podatkowym.
Zmiana wpisu w księdze wieczystej po otrzymaniu spadku jest procedurą formalną, która wymaga cierpliwości i dokładności. Prawidłowe przejście przez ten proces jest jednak niezbędne, aby móc w pełni korzystać z praw właścicielskich do odziedziczonej nieruchomości.
Pamiętaj, że jako właściciel nieruchomości masz nie tylko prawa, ale i obowiązki – musisz płacić podatek od nieruchomości oraz dbać o jej stan techniczny. Jeśli planujesz wykorzystać nieruchomość w działalności gospodarczej, rozważ konsekwencje podatkowe takiej decyzji i odpowiednio udokumentuj przeznaczenie nieruchomości.